İnfarkt tək Ürəkdə olurmu?

Hər birimiz “İnfarkt” dedikdə  ilk növbədə Ürəyin ciddi xəstəliyi ağlımıza gəlir. Bu belədirmi?

“İnfarkt”  latın sözü olub mənası  – içi dolmuş, tutulmuş deməkdir. Hər hansı bir orqanın toxumalarının qan təminatının pozulması nəticəsində həmin bölgənin hüceyrələrinin Oksigen və lazımlı maddələrlə təchizatının pozulmasına səbəb olur. Qan təminatının pozulmasının da bir neçə səbəbi olur. Belə ki, bu hal ya qan damarının mənfəzinin daralaması (tromb-qan laxtası, piy embolu, xolesterin yastıqcığı), ya damarın xaricindən sıxılması ( şiş toxuması, yırtıq, uzun müddətli mexaniki sıxılma) və ya arteriyaların müxtəlif travma və təsirlərdən tamlığının pozulması nəticəsində meydana çıxır.  Bu zaman Hüceyrələrin əvvəl Hipoksiyası  sonra  İşemiyası  sonda isə   İnfarktı yaranır. İnfarkt olmuş toxumalarda  hüceyrələr ölür (nekroz baş verir) və sonradan çapıq formalaşır. Çapıq toxuması yarandıqdan sonra isə həmin orqanın hissəvi və ya tam olaraq fəaliyyəti (funksiyası) pozulur. Bu da zədələnmiş orqanın yerindən asılı olaraq müxtəlif xəstəliklərin yaranmasına səbəb olur.

Bu ən çox hansı orqanlarda olur?

Ürək İnfarktı- Tibb dilində  Miokard İnfarktı adlanır.Bu zaman ürək əzələsinin -miokardın qan təchizatının pozulması sonradan prosesin dərinləşməsinə və Ürək infarktına zəmin yaradır.  Ürəyimiz daimi işləyən orqan olduğundan Biz bu orqanda  baş verən hər hansı patologiyanı birinci hiss edirik. Ürək tac damarların( koronar damarlar)  ən çox tutulma səbəbi tromb və ya xolesterin yastıqcığı (ateroskleroz) nəticəsində olur. Bəzən bu iki problem eyni zamanda xəstəliyə səbəb olur. Bu halda xəstələrin əksəriyyətində klassik şikayətlər – sinədə göynədici,yandırıcı və sıxıcı ağrı,kəskin halsızlıq,təngnəfəslik,soyuq tər kimi şikayətlər yaranır. Bəzən də bu özünü mədə-bağırsaq xəstəliyi,diş və çənədə olan atipik ağrı kimi də göstərə bilər. Hər hansı Şühbə olduğu zaman  həkim mütəxəsis zamanı EKG,EXOKG və qanda Miokard infarktını göstərən spesifik biomarkerlərin(troponin) təyini yarana biləcək ağırlaşmaların qarşısını ala bilər.Bu haqda internetdə kifayət qədər məlumat var.

Beyin İnfarktı çox zaman Beyin İnsultu kimi adlandırılır. Beyini qidalandıran qan damarlarının aterosklerotik və ya tromboembolik səbəblərdən tutulması bu xəstəliyin yaranmasına səbbə olur. Beyinin qan dövranın digər pozulma növü isə Beyin qanaması–Hemorragik İnsultdur ki, bunuda vaxtında fərqləndirmək düzgün müalicə taksikasının seçilməsində çox böyük əhəmiyyəti var. Beyin insultu keçirən insanlar kəskin başağrı,halsızlıq,baş hərlənmə və ürək bulanma, ətraflarda və bədənin müxtəlif səthlərində yaranmış hissiyyat və hərəkət pozğunluqları , nitqin, görmənin, yaddaşın və huşun qəfləti pisləşməsi kimi şikayətlər edir. Bu zaman dərhal xəstə 103 TY həkiminə müraciət etməli və diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün Beyin KT və MRT müayinəsi olunmalıdır.

Ağciyər İnfarktı- ağciyər damarlarının tutulması nəticəsində yaranır. Çox zaman buna səbəb ağciyər damarlarının tromboemoliyası olur. Tutulma səbəbləri ən çox  aşağı ətraf venaları varikoz xəstəliyi zamanı trombun   və ya  borulu sümüklərin sınığı zamanı sümük iliyinin piy embollarının qopması ağciyər damarlarını tutması sayılır.Bundan başqa  müxtəlif ağciyər xəstəlikləri  (Pnevmoniya,Ürək yetməməzliyi, Virus və Bakterial infeksiyalar) və müxtəlif cərrahi əməliyyatlar sonra yaranmış durgunluq, yataq xəstəliyi, qanın laxtalanma sisteminin- trombositar sistem xəstəlikləri, qadınlarda kontraseptiv hormonların qəbulu, Piylənmə və s hallarda xəstəliyə səbəb ola bilər. Agciyər Tromboemoliyasını diaqnozunu Döş qəfəsinin kontrast KT müayinəsi və qan analizləri (D Dimer,Hemoqram) vasitəsilə dəqiqləşdirmək vacibdir. Erkən başlanmış müalicə xəstəliyin tam sağalmasına gətirir.

Bağırsaq İnfarktı- Bağırsaqları qidalandırn damarların (mezenterial arteriyaların) tutulması səbəbindən yaranır. Xəstələr bağırsağın hansı hissəsini zədələnməsindən asılı olaraq qarında olan qəflətən yaranan kəskin ağrıdan, ürəkbulanma , qusma, köp və mədə bağırsaq qanaxması kimi şikayətlər edir. Müxtəlif xəstəliklər  (səyirici aritmiya, qrək qapaq endokarditi, qarın aorta anevrizması, qarın boşluğu orqanlarının şiş xəstəlikləri və vaskulitlər) bağırsaq infarktının yaranmasında əsas risk faktoru sayılır. Xəstəliyə şühbə olduğu zaman əsas müayinə metodu dəqiq toplanmış anamnez, qarın boşluğu Ultrason və Rentgen və kontrastlı KT müayinəsi sayılır.

Dalağın İnfarktı- əsasən leykoz,limfoma və limfoqranulamatoz kimi bədxassəli qan xəstəliklərinin və bəzəndə müxtəlif infeksiyaların (infeksion mononukleoz, malyariya,sitomeqalovirus) ağırlaşması kimi meydana çıxa bilir. Xəstə sol qabırğaaltı nahiyyədə yaranmış və sol kürəyə yayılan ağrıdan ,yüksək temperatur və digər mədə bağırsaq şikayətləri edə bilər. Qarın boşluğu Ultrason və KT müayinəsi ilə diaqnoz dəqiqləşdirilir.

Sümük İnfarktı –osteonekroz adlanır və çox zaman bazu və bud sümüklərində rast gəlinir.Çox az rast gəlinsə də, bəzən  Şüa terapiyası ilə müalicə alan xəstələr, sümüklərin sınıqları, bir sıra qan xəstəlikləri və Alkoqol aludəçisi olan şəxslərdə ola bilər.

Gözün torlu qişası infarktı- görmə sinirinin atrofiyası və tədricən  görmənin tam itirilməsinə səbəb olur. Şəkərli Diabet, Yüksək Qan təzyiqi və Yuxu arteriyası stenozu zamanı bu xəstəliyin yaranma riski çox böyük sayılır. Xəstələr qəflətən gözdə yaranmış ağrı və görmə qabiliyyətinin pisləşməsini bildirirlər. Əgər ilk dəqiqələrdə (bəzi məmbələrə görə ilk 40-50 dəq) təcili tibbi müalicə olunmasa görmənin geridönməz  tam itməsi baş verə bilər.